કોણ હતા સ્વામિનારાયણ ભગવાન?

BAPS Swami Narayan Mandir Abu Dhabi: બોચાસણવાસી અક્ષર પુરુષોત્તમ સ્વામિનારાયણ સંસ્થા (BAPS સંસ્થા)ના માત્ર દેશમાં જ નહીં પરંતુ વિશ્વના અનેક દેશોમાં મંદિરો છે. અત્યાર સુધી આ સંગઠને દેશ અને દુનિયામાં 1100 થી વધુ મંદિરો બનાવ્યા છે. આ સંસ્થા લગભગ 4 હજાર કેન્દ્રો પણ ચલાવી રહી છે. સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાયની આ સંસ્થા દ્વારા નિર્મિત ભવ્ય સ્વામિનારાયણ મંદિરોમાં દરરોજ લાખો ભક્તો આવે છે. આ સંપ્રદાય ભગવાન સ્વામિનારાયણને પરમબ્રહ્મ માનીને તેમની પૂજા કરે છે. ચાલો જાણીએ કે ભગવાન સ્વામિનારાયણ કોણ હતા અને તેમના દ્વારા સ્થાપિત સંપ્રદાય કયા સિદ્ધાંતો પર ચાલે છે.

યુપીમાં થયો હતો જન્મ
સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાયના સ્થાપક ભગવાન સ્વામિનારાયણનો જન્મ 3 એપ્રિલ 1781ના રોજ ઉત્તર પ્રદેશમાં અયોધ્યા પાસેના છાપિયા ગામમાં થયો હતો. તેમનો જન્મ રામ નવમીના દિવસે થયો હતો. તેમનું નામ ઘનશ્યામ પાંડે હતું. તે બાળપણથી જ પ્રતિભાશાળી હતા. તેમણે 5 વર્ષની ઉંમરે વાંચન અને લખવાનું શરૂ કર્યું અને 8 વર્ષની ઉંમરે જનોઇ સંસ્કાર પૂર્ણ કર્યા પછી, તેમણે શાસ્ત્રોનો અભ્યાસ શરૂ કર્યો. બહુ ઓછા સમયમાં તેમણે ઘણા શાસ્ત્રોનો અભ્યાસ કર્યો હતો. ટૂંક સમયમાં જ તે ઘર છોડીને દેશના પ્રવાસે ગયા. તે લોકોને મળતા, સત્સંગ કરતા અને ઉપદેશ આપતા. તેમની ખ્યાતિ ઝડપથી ફેલાઈ અને તેમના અનુયાયીઓ તેમને નીલકંઠવર્ણી કહેવા લાગ્યા.

સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાયની સ્થાપના
દેશના વિવિધ ભાગોમાં જ્ઞાન અને આધ્યાત્મિકતાની જ્યોત જગાવતા તેઓ ગુજરાત પણ પહોંચ્યા. અહીંથી તેમણે સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાયની સ્થાપના કરી. સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાય અને તેમના અનુયાયીઓ દ્વારા, તેમણે સમાજની ઘણી બદીઓ દૂર કરવામાં મોટો ફાળો આપ્યો. ‘આપણું સુખ બીજાના સુખમાં સમાયેલું છે’ એવા સિદ્ધાંત પર આગળ વધો. આ ઉપરાંત વિવિધ કુદરતી આફતો વખતે રાહત કાર્ય પણ મોટા પાયે હાથ ધરવામાં આવ્યું હતું. તેમની સેવા ભાવનાને કારણે લોકો તેમને ભગવાનનો અવતાર માનવા લાગ્યા અને તેમને ભગવાન સ્વામિનારાયણ કહેવા લાગ્યા.

BAPS સંસ્થાની ફરી રચના
ભગવાન સ્વામિનારાયણે તેમના શિષ્યોને આધ્યાત્મિક રીતે તૈયાર કર્યા. તેમને દાર્શનિક સિદ્ધાંતો, નૈતિક મૂલ્યો, ધાર્મિક વિધિઓ વગેરે શીખવ્યું. સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાયમાં એવા ઘણા ગુરુઓ છે જેમણે ભગવાન સ્વામિનારાયણના આધ્યાત્મિક વારસાને આગળ વધાર્યો. તેવી જ રીતે, ભગવાન સ્વામિનારાયણના ત્રીજા આધ્યાત્મિક અનુગામી શાસ્ત્રીજી મહારાજે 1907માં BAPS સ્વામિનારાયણ સંસ્થાની સ્થાપના કરી હતી. જેના દ્વારા સમગ્ર વિશ્વમાં અનેક મંદિરો બનાવવામાં આવ્યા હતા.