ઉત્તરાખંડ UCC લાગુ કરનાર દેશનું પ્રથમ રાજ્ય બન્યું, CM ધામીએ જાહેરાત કરી

યુનિફોર્મ સિવિલ કોડઃ ઉત્તરાખંડમાં અઢી વર્ષની તૈયારીઓ બાદ આજે ઈતિહાસ સર્જાયો હતો. આજથી યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ (UCC) અમલમાં આવ્યો છે. મુખ્યમંત્રી પુષ્કર સિંહ ધામીએ મુખ્ય સેવક સદન ખાતે UCCના પોર્ટલ અને મેન્યુઅલનું લોકાર્પણ કર્યું. સાથે જ તેનું નોટિફિકેશન પણ બહાર પાડવામાં આવ્યું છે. આ સાથે ઉત્તરાખંડ યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ લાગુ કરનાર દેશનું પ્રથમ રાજ્ય બન્યું છે.

યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ માટે નિષ્ણાત સમિતિની રચના 27 મે 2022ના રોજ કરવામાં આવી હતી. સમિતિએ 2 ફેબ્રુઆરી, 2024ના રોજ સરકારને પોતાનો રિપોર્ટ સોંપ્યો હતો. આ પછી, 8 માર્ચ, 2024ના રોજ વિધાનસભામાં બિલ પસાર કરવામાં આવ્યું હતું. વિધાનસભામાં પસાર થયા બાદ તેને રાષ્ટ્રપતિ પાસે મંજૂરી માટે મોકલવામાં આવ્યો હતો. અહીંથી આ કાયદાને 12 માર્ચ 2024ના રોજ રાષ્ટ્રપતિની મંજૂરી મળી. આ પછી, યુસીસીના અમલીકરણ માટે ટેક્નોલોજી આધારિત વ્યવસ્થા લાગુ કરવામાં આવી. નાગરિકો અને અધિકારીઓ માટે ઓનલાઈન પોર્ટલ વિકસાવવામાં આવ્યા હતા. 20 જાન્યુઆરીના રોજ UCC નિયમો અને નિયમોને કેબિનેટ દ્વારા અંતિમ સ્વરૂપ આપવામાં આવ્યું હતું અને પસાર કરવામાં આવ્યું હતું.

છેલ્લા ઘણા દિવસોથી તેના પોર્ટલ પર નોંધણીને લઈને વિવિધ સ્તરે મોક ડ્રીલ પણ ચાલી રહી હતી. શુક્રવારે યોજાયેલી મોકડ્રીલમાં અગાઉ સર્જાયેલી સમસ્યાઓનું નિરાકરણ કરવામાં આવ્યું હતું. બપોરે 12.30 કલાકે યુસીસીના નિયમો પણ લોન્ચ કરવામાં આવ્યા હતા.

મુખ્ય સચિવ રાધા રાતુરીએ કહ્યું કે સમિતિએ ઘણા વર્ષોની મહેનત બાદ UCC તૈયાર કર્યું છે. આ આપણા રાજ્ય માટે ગર્વની વાત છે. સમાજ પર તેની સકારાત્મક અસર પડશે. નોંધણી પ્રક્રિયા પણ સરળ કરવામાં આવી છે.

UCC કમિટીના અધ્યક્ષ શત્રુઘ્ન સિંહે કહ્યું કે રજીસ્ટ્રેશનને સરળ બનાવવામાં આવ્યું છે. તમે એકવાર અમારા પોર્ટલની મુલાકાત લો. પછી તમે સિસ્ટમમાં ન આવો, સિસ્ટમ તમારી પાસે આવશે.

#WATCH उत्तराखंड के मुख्यमंत्री पुष्कर सिंह धामी शीघ्र ही राज्य में समान नागरिक संहिता के कार्यान्वयन के लिए नियमों और पोर्टल का उद्घाटन करेंगे।

मुख्यमंत्री आवास, देहरादून के मुख्य सेवक सदन से वीडियो। pic.twitter.com/H5Qviyobc3

— ANI_HindiNews (@AHindinews) January 27, 2025

યુસીસીની ગંગા ઉત્તરાખંડમાંથી નીકળી હતી
સીએમ ધામીએ કહ્યું કે આ માત્ર આપણા રાજ્ય માટે જ નહીં પરંતુ દેશ માટે પણ ઐતિહાસિક દિવસ છે. યુસીસીના રૂપમાં ગંગાને વહેવડાવવાનો શ્રેય દેવભૂમિની જનતાને જાય છે. આજે અતિશય પ્રસન્નતા અનુભવો. આજે હું પણ ભાવુક થઈ રહ્યો છું. આ ક્ષણથી યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ અમલમાં આવી રહ્યો છે. તમામ નાગરિકોના અધિકાર સમાન બની રહ્યા છે. તમામ ધર્મની મહિલાઓના અધિકારો પણ સમાન બની રહ્યા છે. હું વડા પ્રધાન અને ગૃહ પ્રધાનનો પણ આભાર માનું છું, તેમના સહકારથી આ બધું થઈ રહ્યું છે. હું ન્યાયમૂર્તિ પ્રમોદ કોહલી અને સમિતિનો આભાર માનું છું. વિધાનસભાના તમામ સભ્યોનો આભાર. આઇટી વિભાગ અને પોલીસ ગૃહ વિભાગના દરેકનો આભાર. જે અમે ઉકેલ્યા હતા. જે વચન આપ્યું હતું તે પૂરું થયું.

UCC લાગુ થતા આ ફેરફારો આવશે

• તમામ ધાર્મિક સમુદાયોમાં લગ્ન, છૂટાછેડા, ભરણપોષણ અને વારસા માટે સમાન કાયદો.
• 26 માર્ચ, 2010 પછી દરેક યુગલ માટે તેમના છૂટાછેડા અને લગ્નની નોંધણી કરાવવી ફરજિયાત રહેશે.
• ગ્રામ પંચાયત, નગર પંચાયત, નગરપાલિકા, મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન, મેટ્રોપોલિટન મ્યુનિસિપાલિટી કક્ષાએ નોંધણીની સુવિધા.
• નોન-રજીસ્ટ્રેશન માટે મહત્તમ રૂ. 25,000નો દંડ.
• જે લોકો નોંધણી નહીં કરાવે તેઓ પણ સરકારી સુવિધાઓના લાભથી વંચિત રહેશે.
• છોકરાના લગ્નની લઘુત્તમ ઉંમર 21 વર્ષ અને છોકરીની 18 વર્ષની હશે.
• સ્ત્રીઓ પણ પુરુષોની જેમ છૂટાછેડા માટેના આધાર તરીકે સમાન કારણો અને અધિકારોનો ઉપયોગ કરી શકે છે.
• હલાલા અને ઈદ્દત જેવી પ્રથાઓ ખતમ થઈ જશે. મહિલાને ફરીથી લગ્ન કરવા માટે કોઈપણ પ્રકારની શરતો પર પ્રતિબંધ રહેશે.
• જો કોઈ વ્યક્તિ સંમતિ વિના ધર્મ બદલે છે, તો બીજી વ્યક્તિને તે વ્યક્તિને છૂટાછેડા આપવાનો અને ભરણપોષણ ભથ્થું લેવાનો અધિકાર હશે.
• જો પતિ-પત્ની જીવિત હોય તો ફરીથી લગ્ન કરવા પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ રહેશે.
• પતિ-પત્ની વચ્ચે છૂટાછેડા અથવા ઘરેલું વિવાદના કિસ્સામાં, પાંચ વર્ષ સુધીના બાળકની કસ્ટડી માતા પાસે રહેશે.
• મિલકતમાં પુત્ર અને પુત્રીનો સમાન અધિકાર હશે.
• કાયદેસર અને ગેરકાયદેસર બાળકો વચ્ચે કોઈ તફાવત રહેશે નહીં.
• ગેરકાયદેસર બાળકોને પણ તે દંપતિના જૈવિક બાળકો ગણવામાં આવશે.
• સરોગસી સહાયિત પ્રજનન તકનીક દ્વારા જન્મેલા દત્તક બાળકો જૈવિક બાળકો હશે.
• સ્ત્રીના ગર્ભમાં રહેલા બાળકના મિલકત અધિકારોનું રક્ષણ કરવામાં આવશે.
• વ્યક્તિ ઇચ્છા દ્વારા તેની મિલકત કોઈપણ વ્યક્તિને આપી શકે છે.
• લિવ-ઇન હાઉસમાં રહેતા દરેક વ્યક્તિ માટે વેબ પોર્ટલ પર નોંધણી ફરજિયાત રહેશે.
• યુગલો માત્ર રજિસ્ટ્રેશન રસીદ દ્વારા ભાડા પર મકાન, હોસ્ટેલ અથવા પીજી લઈ શકશે.
• લિવ-ઇન મેરેજમાં જન્મેલા બાળકોને કાયદેસરના બાળકો ગણવામાં આવશે અને તેમને જૈવિક બાળકોના તમામ અધિકારો મળશે.
• લિવ-ઈન રિલેશનશીપમાં રહેતા લોકો માટે પણ તેમના અલગ થવાની નોંધણી કરાવવી ફરજિયાત રહેશે.
• જો ફરજિયાત રજીસ્ટ્રેશન ન કરાવવામાં આવે તો છ મહિનાની કેદ અથવા રૂ. 25,000નો દંડ અથવા બંનેની જોગવાઈ છે.

આ રીતે તૈયારીઓ કરવામાં આવી હતી
– 43 હિતધારકો સાથે બેઠક યોજાઈ હતી.
– 72 સઘન ચર્ચા સભાઓ યોજાઈ.
– 49 લાખ SMS મળ્યા.
– 29 લાખ વોટ્સએપ મેસેજ આવ્યા હતા.
– 2.33 લાખ નાગરિકોએ સૂચનો આપ્યા.
– 61 હજાર પોર્ટલ પર સૂચનો મળ્યા.
– પોસ્ટ દ્વારા 36 હજાર સૂચનો મળ્યા.
– દસ્તી તરફથી 1.20 લાખ સૂચનો આવ્યા.
-24 હજાર ઈ-મેઈલમાંથી પણ સૂચનો આવ્યા.

આ દેશોના UCC નો અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો હતો
સાઉદી, તુર્કી, ઇન્ડોનેશિયા, નેપાળ, ફ્રાન્સ, અઝરબૈજાન, જર્મની, જાપાન અને કેનેડા.

4 જુલાઈ 2022ના રોજ દિલ્હીમાં પ્રથમ બેઠક
સમિતિએ બેઠકો, પરામર્શ, ક્ષેત્રની મુલાકાતો અને નિષ્ણાતો અને લોકો સાથેની ક્રિયાપ્રતિક્રિયા પછી ડ્રાફ્ટ તૈયાર કર્યો. આ પ્રક્રિયામાં 13 મહિનાથી વધુ સમય લાગ્યો હતો. જસ્ટિસ રંજના પ્રકાશ દેસાઈની આગેવાની હેઠળની સમિતિએ 4 જુલાઈ, 2022ના રોજ દિલ્હીમાં તેની પ્રથમ બેઠક યોજી હતી.

2.5 લાખ લોકોને સીધી રીતે મળીને આ મુદ્દા પર તેમના અભિપ્રાય મેળવ્યા
જુલાઈ 2023માં મેરેથોન બેઠકમાં મહત્વપૂર્ણ પાસાઓ પર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી અને તેને અંતિમ સ્વરૂપ આપવામાં આવ્યું હતું. સમિતિને યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ પર ઓનલાઈન અને ઓફલાઈન એમ લગભગ 20 લાખ સૂચનો મળ્યા છે. જેમાંથી આ કમિટીએ આ મુદ્દે લગભગ 2.5 લાખ લોકોનો અભિપ્રાય જાણવા માટે સીધી મુલાકાત કરી છે.

જાહેરાતથી કાયદા સુધીની સફર

• CM ધામીએ 12 ફેબ્રુઆરી 2022ના રોજ વિધાનસભા ચૂંટણી દરમિયાન UCCની જાહેરાત કરી હતી.
• યુસીસી લાવવાનો નિર્ણય મુખ્યમંત્રી બન્યા બાદ પ્રથમ કેબિનેટ બેઠકમાં લેવામાં આવ્યો હતો.
• મે 2022માં સુપ્રીમ કોર્ટના નિવૃત્ત ન્યાયાધીશ રંજના પ્રકાશ દેસાઈની અધ્યક્ષતામાં નિષ્ણાત સમિતિની રચના કરવામાં આવી હતી.
• સમિતિને ઓફલાઈન અને ઓનલાઈન 20 લાખ સૂચનો મળ્યા હતા.
• સમિતિએ 2.50 લાખ લોકો સાથે સીધો સંવાદ કર્યો.
• 02 ફેબ્રુઆરી 2024 ના રોજ, નિષ્ણાત સમિતિએ મુખ્ય પ્રધાનને ડ્રાફ્ટ રિપોર્ટ સુપરત કર્યો.
• UCC બિલ 06 ફેબ્રુઆરીએ વિધાનસભામાં રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું.
• આ ખરડો 07 ફેબ્રુઆરીએ વિધાનસભા દ્વારા પસાર કરવામાં આવ્યો હતો.
• રાજભવને બિલને રાષ્ટ્રપતિ પાસે મંજૂરી માટે મોકલ્યું.
• 11 માર્ચે, રાષ્ટ્રપતિએ UCC બિલને તેમની સંમતિ આપી.
• યુસીસી કાયદાના નિયમો ઘડવા માટે સમિતિની રચના.
• નિયમો અને અમલીકરણ સમિતિએ આજે ​​18 ઓક્ટોબર 2024 ના રોજ રાજ્ય સરકારને હિન્દી અને અંગ્રેજી બંને સંસ્કરણોમાં નિયમો સબમિટ કર્યા હતા.
• નિયમોને 20 જાન્યુઆરી, 2025ના રોજ કેબિનેટની મંજૂરી મળી હતી.