દર વર્ષે આ રાજ્યમાં બે વખત મનાવવામાં આવે છે સ્વતંત્રતા દિવસ, આખરે શું છે તેની પાછળની કહાણી

Independence Day celebration: ભારતમાં 15 ઓગસ્ટની તૈયારીઓ પૂરજોશમાં ચાલી રહી છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે ભારતમાં આ એકમાત્ર રાજ્ય છે જ્યાં લોકો વર્ષમાં બે વાર તેમની આઝાદીની ઉજવણી કરે છે. આવો જાણીએ તેની પાછળનું મોટું કારણ… ભારતમાં ગોવામાં સ્વતંત્રતા દિવસ વર્ષમાં બે વાર ઉજવવામાં આવે છે. ગોવામાં, એક સ્વતંત્રતા દિવસ 15મી ઓગસ્ટે અને બીજો 19મી ડિસેમ્બરે ઉજવવામાં આવે છે.

ગોવામાં સ્વતંત્રતા દિવસ વર્ષમાં એક નહીં પરંતુ બે વાર ઉજવવામાં આવે છે. આ સાંભળવામાં થોડું વિચિત્ર હોઈ શકે છે પરંતુ ખોટું નથી. 15 ઓગસ્ટ, 1947ના રોજ ભારત બ્રિટિશ સામ્રાજ્યથી સ્વતંત્ર થયું. બીજી તરફ ફ્રાન્સે પણ પોંડિચેરીમાંથી પીછેહઠ કરી હતી. પરંતુ ગોવા પર ન તો અંગ્રેજોનો કબજો હતો કે ન તો ફ્રેન્ચ…

અંગ્રેજો ભારતમાં પહોંચ્યા તે પહેલાં જ પોર્ટુગીઝોએ ત્યાં પોતાની સ્થાપના કરી હતી. તેથી 1947 માં ભારતમાં બ્રિટિશ શાસન સમાપ્ત થયું હોવા છતાં ડચ લોકોએ 14 વર્ષ પછી ગોવા છોડી દીધું. પોર્ટુગીઝોએ 1510 થી ગોવામાં પડાવ નાખ્યો હતો.

આવતાની સાથે જ તેણે આતંક મચાવવાનું શરૂ કર્યું. ત્યાં રહેતા હિંદુઓ અને ગોઆન કૅથલિકો મોટી સંખ્યામાં માર્યા ગયા. કોંકણી ભાષાને દબાવવાની સાથે પોર્ટુગીઝોએ હિંદુ મંદિરોને તોડી પાડ્યા અને હિંદુ રીતિ-રિવાજો અનુસાર લગ્ન પર પ્રતિબંધ મૂક્યો. હવે પોતાનો જીવ બચાવવા હિંદુઓએ ખ્રિસ્તી ધર્મ અપનાવવાનું શરૂ કર્યું. આ ઉપરાંત પોર્ટુગીઝ સરકારે હિંદુઓને જો તેઓ સ્વેચ્છાએ ખ્રિસ્તી ધર્મ અપનાવે તો તેમને 15 વર્ષ સુધી જમીન કરમાંથી મુક્ત રાખવાની લાલચ આપી હતી.

1932 માં જ્યારે એન્ટોનિયો ડી ઓલિવિરા સાલાઝાર પોર્ટુગલના સરમુખત્યાર બન્યા ત્યારે વસ્તુઓ વધુ ખરાબ થઈ ગઈ. ગોવાના લોકો માટે જીવન મુશ્કેલ બની ગયું છે. લગ્નના કાર્ડ છપાવવા જેવા મૂળભૂત અધિકારો પણ તેમની પાસેથી છીનવી લેવામાં આવ્યા અને બોલવા, લખવાના અને ભેગા થવાના અધિકારો પણ છીનવાઈ ગયા.

પોર્ટુગીઝોને ગોવાથી ભગાડવાની કહાની પણ ખૂબ જ રસપ્રદ છે. આઝાદી પછી ભારતે ગોવાને પોતાના દેશમાં સામેલ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો પરંતુ પોર્ટુગીઝ તેને છોડવા તૈયાર ન હતા. બીજી બાજુ ગોવામાં આઝાદીની માંગ 1940 થી તેજ થઈ ગઈ હતી. 1946માં જ્યારે બ્રિટને ભારતને આઝાદ કરવાની વાત કરી ત્યારે ગોવામાં પણ આગ સળગવા લાગી. રામ મનોહર લોહિયાએ આ આગ પાછળ ચિનગારી આપી હતી.

1946માં ગોવાના લેખક અને કાર્યકર્તા જુલિયો મેનેઝીસે લોહિયાને મળવા બોલાવ્યા. ગોવામાં લોહિયાએ જુલિયાઓ સાથે મળીને સવિનય આજ્ઞાભંગ ચળવળ શરૂ કરી. બંને નેતાઓની સાથે ગોવામાં આંદોલનમાં ભારત માતા અને મહાત્મા ગાંધીના નારા સંભળાવા લાગ્યા. જાહેર મેળાવડા પર પ્રતિબંધને કારણે લોહિયા અને જુલિયાઓ બંનેની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. ધરપકડ પછી જ્યારે જુલિયાઓને પોલીસે સાંજ સુધી છોડી મૂક્યા હતા ત્યારે લોહિયા ફરીથી ગોવા પાછા નહીં ફરવાના વચન સાથે સરહદની બહાર છોડી દેવામાં આવ્યા હતા.

લોહિયાના પરત ફર્યા પછી ભલે તે આંદોલન સમાપ્ત થઈ ગયું. પરંતુ આ ઘટનાએ ગોવાના લોકોની અંદર આઝાદીની આગ જગાડી. આ પછી ગોવામાં ઘણા સત્યાગ્રહો યોજાયા અને ગોવા કોંગ્રેસે બોમ્બે ઓફિસથી પોતાનું કામ ચાલુ રાખ્યું. ત્યાં ઘણા રાજકીય પક્ષો ઉભા થયા અને દરેકનો પોતાનો એજન્ડા સેટ હતો. કેટલાકે ગોવાને મહારાષ્ટ્રમાં તો કેટલાકે કર્ણાટક સાથે ભેળવી દેવાની વાત કરી. કેટલાક પોર્ટુગીઝ હેઠળ રહીને સ્વાયત્તતાની માંગ કરી રહ્યા હતા. જ્યારે અન્ય સંપૂર્ણ સ્વતંત્રતા ઇચ્છતા હતા.

આટલા બધા જૂથોને જોઈને મહાત્મા ગાંધીને સમજાયું કે વસ્તુઓ આ રીતે ચાલશે નહીં, તેથી તેમણે બધાને સાથે આવવાની સલાહ આપી. 1947માં તમામ પક્ષોએ બોમ્બેમાં એક બેઠક યોજી અને નિર્ણય કર્યો કે નાગરિક સ્વતંત્રતાઓને એક સામાન્ય ધ્યેય તરીકે લડવામાં આવે તો તે દરેક માટે સારું રહેશે. આ પછી બધાએ મળીને પોર્ટુગીઝ વિરુદ્ધ ‘ભારત છોડો’ આંદોલનનું આહવાન કર્યું. જો કે, 15 ઓગસ્ટ સુધીમાં તે સ્પષ્ટ થઈ ગયું કે ગોવાના લોકોએ આઝાદી માટે લાંબા સમય સુધી સંઘર્ષ કરવો પડશે.

અહીં ભારત પણ પાકિસ્તાન સાથે ભાગલામાં ફસાયેલું રહ્યું અને ગોવામાં લોકોએ આંદોલન ચાલુ રાખ્યું. પોર્ટુગીઝ સરકારે આ ચળવળને દબાવવા માટે તમામ શક્ય પ્રયાસો કર્યા હતા અને ભારત ઈચ્છે તો પણ કંઈ કરી શક્યું ન હતું કારણ કે પોર્ટુગલ નાટોનું સભ્ય હતું. આ સિવાય પાકિસ્તાન પણ ચુપચાપ પોર્ટુગલનું સમર્થન કરી રહ્યું હતું. પછી કંઈક એવું થયું, ભારતીય સેનાને ગોવામાં પ્રવેશવાની ટિકિટ મળી.

નવેમ્બર 1961માં પોર્ટુગીઝ સૈનિકોએ ગોવામાં એક સ્ટીમર પર ગોળીબાર કર્યો. જેમાં એક માછીમારનું મોત થયું. આ પછી, તત્કાલિન ભારતના સંરક્ષણ પ્રધાન કૃષ્ણ મેનને વડા પ્રધાન જવાહરલાલ નેહરુ સાથે બેઠક કરી અને ગોવામાં ભારતીય સૈનિકો મોકલવાનું સૂચન કર્યું. આ પછી 18 ડિસેમ્બર 1961ના રોજ, 30,000 ભારતીય સૈનિકોએ નેવી અને એરફોર્સ સાથે ગોવા પર હુમલો કર્યો અને 19 ડિસેમ્બર 1961ના રોજ ગોવા ખાલી કરાવ્યું. ભારતીય સેનાએ આ સમગ્ર ઓપરેશનને ઓપરેશન વિજય નામ આપ્યું છે.

ઓપરેશન વિજય પછી યુએન (તે સમયે યુએનઓ)માં હોબાળો થયો હતો. પશ્ચિમી દેશોએ સર્વસંમતિથી ભારતની નિંદા કરી અને ભારતને પોતાની સેના પાછી ખેંચી લેવા કહ્યું. ભારત આમાં પોતાને એકલું શોધે તે પહેલાં સોવિયેત રશિયાએ મદદનો હાથ લંબાવ્યો અને વીટો પાવરનો ઉપયોગ કરીને પોર્ટુગલના પ્રસ્તાવને ફગાવી દીધો.

19 ડિસેમ્બર 1961 ના રોજ ભારતીય સેનાના ઓપરેશન વિજયની સફળતાને કારણે 15 ઓગસ્ટ સિવાય ગોવામાં પણ 19 ડિસેમ્બરે સ્વતંત્રતા દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. જે આજે છે. સમગ્ર ગોવાને સ્વતંત્રતા દિવસની ખૂબ ખૂબ શુભેચ્છાઓ.