ઉના પાસે આવેલું અજહરા પાર્શ્વનાથ’નું અતિપૌરાણિક જિનાલય, 14 વાર જીણોદ્ધાર થયો

ધર્મેશ જેઠવા, ઉનાઃ અંજાર ગામમાં ભગવાન અજાહરા પાર્શ્વનાથની અનોખી મૂર્તિને સાત હૂડ ધરાવતી છત્રી સાથે તાજ પહેરાવવામાં આવ્યો છે. બહુ પૌરાણિક તેમજ અલૌકિક આ અજાહરા પાર્શ્વનાથ સૌરાષ્ટ્રમાં ઉના અને દીવમાં જ માત્ર જૈન મંદિર આવેલા છે.

ગીર સોમનાથ જિલ્લાના ઉના તાલુકાના અંજાર ગામે આ અલૌકિક જૈન લોકોનું આસ્થાનું મંદિર આવેલું છે. જેનો બહુ જૂનો ઐતિહાસિક ઈતિહાસ છે. રોમાંચક ગાથા અયોધ્યાના ભવ્ય ઈતિહાસથી શરૂ થાય છે. સૂર્યવંશી વંશના 25મા રાજા રઘુએ અજયપાલ નામના પુત્રને જન્મ આપ્યો. સિંહાસન પર ચડતા અજયપાલ એક શ્રદ્ધાળુ જૈન શત્રુંજયના આદરણીય તીર્થની યાત્રાએ નીકળ્યા. જો કે, દીવ બંદરમાં અસંખ્ય બીમારીઓથી પીડિત ત્યારે તેમની યાત્રાએ અણધાર્યો વળાંક લીધો. આ પ્રયાસના સમયગાળા દરમિયાન એક દરિયાઈ ઘટના સામે આવી.

વેપારી રત્નાસર વિદેશી વેપાર માટે તેમના વહાણો સાથે સફર કરી રહ્યા હતા. અનેક જોખમી વાવાઝોડામાં જોયા. ઉત્સાહપૂર્વક પ્રાર્થના કરીને રત્નાસરને દૈવી માર્ગદર્શન મળ્યું જે સમુદ્રના ઊંડાણમાં ભગવાન પાર્શ્વનાથની પ્રાચીન મૂર્તિના અસ્તિત્વને જાહેર કરે છે. યુગો સુધી અવકાશી માણસો દ્વારા પૂજવામાં આવતી. આ મૂર્તિ દીવમાં રાજા અજયપાલ માટે નક્કી કરવામાં આવી હતી. મૂર્તિ પ્રાપ્ત કર્યા પછી રત્નાસરે ચમત્કારિક ઘટનાઓનું વર્ણન કરીને તેને અજયપાલ સમક્ષ રજૂ કરી. મૂર્તિના અભિષેક માટે ઉપયોગમાં લેવાતા પાણીમાં સ્નાન કરીને અજયપાલે તેની બીમારીઓ દૂર થઈ હતી.

મૂર્તિની દૈવી શક્તિથી અભિભૂત થઈને અજયપાલે એક નવા શહેર અજયનગરની સ્થાપના કરી અને ભગવાન પાર્શ્વનાથની ચમત્કારિક મૂર્તિને સ્થાપિત કરવા માટે એક ભવ્ય મંદિર બનાવ્યું. ત્રિકાલ પૂજા દ્વારા અજયપાલની સમૃદ્ધિમાં વધારો થયો. ‘અજહરા પાર્શ્વનાથ’ તરીકે પ્રખ્યાત અજયપાલની બીમારીઓના ઈલાજ (અજારા)ને દર્શાવે છે. આ મૂર્તિ ભક્તો માટે ઉપચારનો સ્ત્રોત બની હતી. મૂર્તિને સ્નાન કરવા માટે વપરાતા પાણીને આભારી ચમત્કારિક ઉપચાર તેની પવિત્ર પ્રતિષ્ઠાને વધુ મજબૂત બનાવે છે.

14મી સદીના પથ્થરના શિલાલેખો અને વિક્રમ યુગના વર્ષ 1034ની ઘંટડી મંદિરની પ્રાચીનતાને પ્રમાણિત કરે છે. મંદિરનો 14 વખત જીર્ણોદ્ધાર કરવામાં આવ્યો છે. તેના ઉપાસકોની કાયમી શ્રદ્ધાના પુરાવા તરીકે ઊભું છે. ચૈત્રી પૂર્ણિમા, કાર્તિક પૂર્ણિમા અને પોષ મહિનાના અંધકારના 10મા દિવસે અહી વાર્ષિક મેળો આધ્યાત્મિક ઉત્સાહમાં વધારો કરે છે. આ મેળામાં હજારો ભક્તો અહીં ભગવાનના દર્શન કરવા આવે છે. શ્રી જિનપ્રભસૂરિજી દ્વારા ‘નવનિધિ પાર્શ્વનાથ’ નામ આપવામાં આવ્યું. મનનઆ તીર્થ ચમત્કારોનું સાક્ષી બની રહ્યું છે.

કલાત્મક અજાયબીઓ અને શિલ્પો
આ પ્રાચીન મંદિરને 14થી વધુ જીર્ણોદ્ધાર કરવામાં આવ્યું છે. આ મંદિર સેંકડો પગથિયાંવાળા કુવાઓ અને શિલાલેખો સાથે પથ્થરની કોતરણી ધરાવે છે અને હાલના મંદિરને સુંદર નકશીકામથી કોતરવામાં આવ્યું છે. મંદિરની આસપાસનો વિસ્તાર ખોદકામ દ્વારા શોધાયેલા અવશેષો જાહેર કરે છે કે આ પ્રદેશની ઐતિહાસિક સમૃદ્ધ છે. મુખ્ય મૂર્તિ રેતીમાંથી રચાયેલી અને કેસરીથી શણગારેલી એક તેજસ્વી માસ્ટરપીસ તરીકે ઊભી છે. જ્યારે મંદિરમાં બહારની તરફ ચાંદીના હાથવાળી મૂર્તિઓ વિક્રમ સવંત 1940માં અજયપાલના ચોરા પાસે થયેલા ખોદકામમાંથી નીકળી હતી. અહીં રાખેલો ઘંટ 1066 વર્ષ જૂનો છે, જેનું વજન આશરે 15.75 કિલોગ્રામ છે. અન્ય બીજા ઘંટ 458 વર્ષ જૂનો છે. આ જૈન તીર્થ આવનારા જૈન સમુદાયના લોકોને રહેવા-જમવાની વ્યવસ્થા અહીં ઊભી કરવામાં આવી છે. અહીં ભારતભરમાંથી જૈન લોકો આ જૈન દેરાસરની મુલાકાત લેવા આવે છે.