કેમ ઉજવવામાં આવે છે ભાઈબીજ, જાણો તેનું મહત્વ અને કથા

Bhaibij 2024: ભાઈબીજનો તહેવાર ભાઈ અને બહેનના પ્રેમ અને સ્નેહનું પ્રતીક છે. ભાઈબીજને ભૈયાદૂજ , ભાઈ ટીકા, યમ દ્વિતિયા, ભત્રી દ્વિતિયા પણ કહેવામાં આવે છે. ભાઈબીજ પર બહેનો તેમના ભાઈઓને તિલક લગાવીને આરતી કરે છે અને જીવનમાં લાંબા આયુષ્ય, સુખ, સમૃદ્ધિ અને ભવ્યતાની કામના કરે છે. આ પછી ભાઈઓ તેમની બહેનોને ભેટ આપે છે. પૌરાણિક માન્યતાઓ અનુસાર ભાઈ ભાઈબીજના દિવસે યમરાજ તેમની બહેન યમુનાના ઘરે ભોજન લેવાના આમંત્રણ પર આવે છે. આવી સ્થિતિમાં આ દિવસે મૃત્યુના દેવતા યમરાજ અને યમુનાની પૂજા કરવાનો રિવાજ છે.

ભાઈ ભાઈબીજ તારીખ 2024
દ્વિતિયા તિથિનો પ્રારંભ: 2 નવેમ્બર, 2024 રાત્રે 08:21 વાગ્યે.
દ્વિતિયા તિથિ સમાપ્ત: 3 નવેમ્બર, 2024 રાત્રે 10:05 વાગ્યે.
ભાઈબીજનો તહેવાર 3 નવેમ્બર, 2024, રવિવારના રોજ ઉજવવામાં આવશે.

ભાઈબીજ શું છે
ભાઈબીજ પર તિલક લગાવ્યા પછી ભાઈને ભોજન કરાવવાની ધાર્મિક માન્યતા છે. આ દિવસે બહેન કપાળ પર તિલક લગાવ્યા પછી પૂરા આદર સાથે ભોજન કરે છે. ભાઈ તેની બહેનનું આતિથ્ય સ્વીકારે છે. તેની બધી ઈચ્છાઓ પૂર્ણ થાય છે.

આ દિવસે જો કોઈ ભાઈ તેની બહેનના ઘરે જઈને ભોજન કરે તો તે અકાળ મૃત્યુથી બચી શકે છે. જો કોઈ ભાઈ કે બહેન આ તહેવારને સંપૂર્ણ વિધિ-વિધાન સાથે ઉજવે છે તો તેમના આકસ્મિક મૃત્યુની શક્યતા ઘણી ઓછી થઈ જાય છે. ભાઈબીજની ઉજવણી ભાઈ અને બહેન માટે સુખ, સમૃદ્ધિ, સંપત્તિ અને ગૌરવ લાવે છે.

ભાઈ ભાઈબીજ પૂજા વિધિ
ભાઈબીજનો આ તહેવાર ભાઈ-બહેન વચ્ચેનો પ્રેમ દર્શાવે છે. ભાઈબીજના આ પવિત્ર તહેવાર પર તમામ બહેનો તેમના ભાઈઓને તેમના ઘરે આમંત્રણ આપે છે. ત્યારબાદ ભાઈઓને તિલક લગાવી મોં મીઠું કરાવો.

આ દિવસે બહેનો સવારે વહેલા ઊઠીને સ્નાન વગેરેથી કરીને સૌ પ્રથમ પોતાના પ્રિય દેવતા અને આ જગતના રક્ષક ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા અને પ્રાર્થના કરે છે.

આ પછી તમારા ભાઈના કપાળ પર તિલક લગાવો. તેમની આરતી કરો અને પછી તેમના હાથ પર નાળાછડી બાંધો. હવે તમારા ભાઈને મીઠાઈ ખવડાવો અને તેનું મોં મીઠુ કરો. આ પછી તમારા ભાઈને ખવડાવો અને તેને પાન પણ ખવડાવો.

હિંદુ ધર્મમાં એવું માનવામાં આવે છે કે ભાઈ ભાઈબીજના આ તહેવાર પર જો બહેનો પોતાના ભાઈઓને પાન ખવડાવે છે તો ભાઈને પાન ખવડાવવાથી બહેનને શાશ્વત સૌભાગ્ય મળે છે. તિલક અને આરતી કર્યા પછી ભાઈ તેની બહેનને ભેટ આપે છે અને હંમેશા તેની બહેનની રક્ષા કરવાનું વચન આપે છે.

પૌરાણિક ગ્રંથોમાં એવું માનવામાં આવે છે કે આ દિવસે જો કોઈ બહેન તેના ભાઈનો હાથ પકડીને યમુના નદીમાં સ્નાન કરે છે તો યમરાજ તેના ભાઈના અકાળ મૃત્યુને ટાળે છે.

ભાઈબીજ કથા

ભગવાન સૂર્ય નારાયણની પત્ની છાયા છે. ભગવાન સૂર્ય અને છાયાના પુત્ર અને પુત્રી યમરાજ અને યમુના છે. યમુનાજી પોતાના ભાઈ યમરાજને ખૂબ જ પસંદ કરતી હતી. તેણી તેને વારંવાર તેના ઘરે ભોજન માટે આવવા વિનંતી કરતી રહી. જો કે, પોતાના વ્યસ્ત કાર્યક્રમને કારણે યમરાજે તેની બહેનની વિનંતીને મોકૂફ રાખી હતી. તે કાર્તિક શુક્લ પક્ષનો દિવસ હતો. યમુનાજીએ તેના ભાઈને ભોજન માટે તેના ઘરે આવવાનું આમંત્રણ આપ્યું.

યમરાજે વિચાર્યું કે પ્રાણ હરી લેનાર હું જ છું. મારી બહેન મને જે સારા ઈરાદા સાથે આમંત્રણ આપી રહી છે તે મારે અનુસરવું જોઈએ. બહેનના ઘરે આવીને યમરાજે નરકમાં રહેતા જીવોને મુક્ત કર્યા. યમરાજને પોતાના ઘરે આવતા જોઈને યમુનાની ખુશીનો કોઈ પાર ન રહ્યો. તેણીએ સ્નાન કર્યું, પૂજા કરી, ભોજન પીરસ્યું અને તેને ખવડાવ્યું. યમુનાના આતિથ્યથી પ્રસન્ન થઈને યમરાજે તેની બહેનને વરદાન માંગવાનો આદેશ આપ્યો.

યમુનાએ કહ્યું કે ભાઈ, તમારે દર વર્ષે આ દિવસે મારા ઘરે આવવું જોઈએ. જે બહેન મારી જેમ આ દિવસે તેના ભાઈને આદર આપે છે અને તિલક કરે છે, તમારે ડરવાની જરૂર નથી. યમરાજે ‘તથાસ્તુ’ કહ્યું અને યમુનાને કિંમતી વસ્ત્રો અને ઘરેણાં આપ્યા અને યમલોક જવા રવાના થયા . આ દિવસથી ભાઈબીજ ઉત્સવની પરંપરા શરૂ થઈ. તેથી જ ભાઈબીજના દિવસે ભગવાન યમરાજ અને યમુનાની પૂજા કરવામાં આવે છે.

ભાઈબીજનું મહત્વ
ભાઈબીજનો તહેવાર ભાઈઓ અને બહેનો માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. એવું કહેવાય છે કે આ દિવસ ભાઈ અને બહેન વચ્ચેના સમર્પણને દર્શાવે છે. આ દિવસે બહેનો તેમના ભાઈના કપાળ પર હળદર અને રોલીનું તિલક કરે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જો ભાઈ -બહેન આ દિવસે યમુના નદીના કિનારે ભોજન કરે છે તો તેમના જીવનમાં સૌભાગ્ય આવે છે.

ભાઈબીજનો તહેવાર આવે છે. આ દિવસે બહેનો તેમના ભાઈઓને તિલક લગાવે છે અને હાથ જોડીને તેમના લાંબા આયુષ્ય માટે યમરાજને પ્રાર્થના કરે છે. આ દિવસે જે લોકો યમરાજની પૂજા કરે છે અને તેમને પ્રસન્ન કરે છે તેઓ ઈચ્છિત ફળ મેળવે છે.